Vlaamse actieprogramma Ontsnippering: dossiers in Limburg
Vlaamse actieprogramma Ontsnippering: dossiers in Limburg
Reeds 20 jaar zet Vlaanderen in op het ecologisch ontsnipperen van prioritaire knelpunten aan gewestelijke transportinfrastructuur (wegen en waterlopen). De ontsnipperende maatregelen kunnen heel zichtbaar zijn, bijvoorbeeld onder de vorm van ecoducten, maar ook minder opvallend, zoals ecotunnels met een begeleidend raster.
De Vlaamse overheid heeft besloten om in te zetten op een onderbouwd mee jarenprogramma. In september 2020 is het Vlaams Actieprogramma Ecologische Ontsnippering (VAPEO) – deel I (Wegen) goedgekeurd door het Agentschap We-gen en Verkeer (AWV), het Departement Omgeving (DOMG) en het Agentschap Natuur en Bos (ANB). Het Instituut voor Natuur en Bosonderzoek (INBO) levert wetenschappelijke ondersteuning.
Het VAPEO geeft in de periode 2019-2024 uitvoering aan 15 prioritaire knelpunten, of het werkt aan de verdere onderbouwing van complexe projecten. Figuur 1 geeft de ontsnipperingsmaatregelen weer die er in Limburg genomen zullen worden gedurende de planperiode.
Noodzaak van ontsnippering
De noodzaak van deze ontsnipperingsmaatregelen is al lang gekend. Het project Dieren onder de wielen heeft deze problematiek de afgelopen jaren duidelijk in kaart gebracht. En sinds de intrede van de wolf in Limburg zijn er op korte
termijn reeds twee verkeersslachtoffers gevallen, wellicht twee van de vier welpen van August en Noëlla. Dit zoveelste verkeersslachtoffer uit onze dierenwereld toont wél aan dat de impact van versnippering op populatieniveau echt wel groot kan zijn, zeker voor zeldzame soorten.
Periodieke monitoringprojecten
Hoe belangrijk het Vlaams ontsnipperingsplan (VAPEO) ook is, alleen is het onvoldoende om de problematiek op te lossen. Alle lijnvormige infrastructuur kent haar eigen problematiek van versnippering en risico’s voor dieren. We roepen de beheerders van deze infrastructuren dan ook op om eigen ontsnipperingsmaatregelen te nemen. Ieder verkeersslachtoffer is er één te veel.
Dat dergelijke ontsnipperingsmaatregelen ook effectief zijn in de bescherming van andere soorten dan zoogdieren wordt door periodieke monitoringprojecten ook duidelijk gemaakt.
Alternatieve locatie
Er wordt vandaag sterk ingezet op de aanleg van vrijliggende fietspaden en de uitbouw van fietssnelwegen. In Limburg gaat het o.a. om volgende trajecten: Hasselt-Genk, Hasselt (Corda), Hasselt (Trichterheide), As-Maasmechelen, Heus-
den-Zolder (Mijn), Berin-gen (Mijn), Ham (Noord), Lanaken-Maastricht, La-naken en Tongeren-Luik. Doorheen natuurgebied kunnen deze dodelijk zijn
voor reptielen en insecten zoals grote kevers en vlinders die het snel opwarmende asfalt gebruiken om op temperatuur te komen. Bij de afweging komen natuurrisico’s vaak niet aan bod, laat staan milderende maatregelen of een alternatieve locatie.
Paddenoverzetactie
Gemeentewegen vormen vaak een barrière voor kikkers en padden. Jaarlijks zijn er in Lim-burg diverse vrijwilligers in de weer om de dieren van een gewisse dood te redden. Deze padde overzetacties vinden o.a. plaats in Alken, Beringen, Borgloon, Bree, Diepenbeek, Dilsen-Stokkem, Genk, Halen, Hasselt, Houthalen-Helch-teren, Lanaken, Leopoldsburg, Lummen, Maaseik, Oudsbergen, Pelt, Peer, Sint-Truiden, Tessenderlo, Tongeren, Wellen en Zonhoven. Meer info via deze link: www.hylawerkgroep.be/paddenoverzet/
Deze acties zijn echter bedoeld als tijdelijke acties totdat een structurele oplossing in de vorm van een amfibieëntunnel met geleidingselementen wordt gerealiseerd. Toch zien we nog vaak dat een weg waar overzetacties plaatsvinden, wordt heraangelegd zonder een duurzame oplossing voor de amfibieën te voorzien. Mits goed aangelegd, gebruiken niet enkel padden deze tunnels maar ook kleine zoogdieren en zelfs zeldzaamheden zoals de boommarter.
Oproep om belofte te houden
Natuurpunt roept op om de belofte uit het Vlaamse regeerakkoord om natuurtechnische milieubouw (NTMB) standaard te maken bij ALLE wegenwerken in de praktijk te brengen. Naast de directe impact werkt versnippering op langere termijn immers ook als een dodelijke fuik voor dieren die willen ontsnappen aan de opwarming van hun leefgebied.